İnsanlar, memeli hayvanlar arasında çocuk bakımına babaların da katıldığı az sayıda türden biridir. Memelilerin sadece yüzde 6’sında babalar çocuk bakımında önemli sayılabilecek bir rol oynarlar. Bu türlerde babalar –emzirme hariç– annenin bebek bakım pratiklerinin benzerlerini sergilerler.
Peki babalık erkek beynini nasıl etkiler? Bu bilimin yeni yeni eğilmeye başladığı bir konudur. Ancak şimdiye kadarki çalışmalar baba beyninin anneninkine benzer nöral çevrimlere sahip olduğunu düşündürtüyor.
Anne ve babalar ebeveynlik süreçlerinde benzer hormonal değişiklikler geçiriyorlar. Bu değişiklikler de anneyle babaların beyinlerinde ve davranışlarda birbirine paralel değişikliklere yol açıyor.
Şimdi bu değişikliklere madde madde yakından bakalım:
Baba Beyni Anne Beynine Benzer
Çocuk bakmak babanın beynini yeniden şekillendirir ve anne beyinlerinde görülen bilişsel ve duygusal yükümlülük örüntülerinin benzerlerini sergilemesine neden olur.
2015 tarihli bir çalışmada, araştırmacılar çocukları gösteren videoları izleyen 89 ebeveynin beyinlerini incelemişler. Hem annelerde, hem de babalarda beynin duygusal işlevlerle ve toplumsal anlayışla ilişkili bölümlerinde etkinleşme gözlenmiş. Arada cinsiyete bağlı bir fark saptanamamış.
Babalarda da Hormonal Değişiklikler Olur
Hamilelik, doğum ve emzirme annelerde hormonal değişikliklere neden olur. İlginç olan, araştırmacıların benzer değişikliklerin baba olan erkeklerde de görüldüğünü gözlemesi.
Hayvanlarda ve insanlarda yapılan araştırmalar, yeni baba olanların östrojen, oksitosin, prolaktin ve glükokortikoid grubu hormonlarında yükselme görüldüğünü ortaya koymuş.
Babada bu hormonal değişiklikleri getiren şey anne ve çocuklarla temas halinde olmak. İnsanlarda çocuklarına daha çok sevgi gösteren babaların oksitosin seviyelerinin diğer babalarınkinden daha yüksek olduğu da gözlenmiş.
Bir Doz Oksitosin Baba-Bebek Bağını Kuvvetlendirir
Çocuk bakımına katılan babaların oksitosin seviyelerinin arttığı gibi tersi de doğru. Yani oksitosin alan babalar, çocuk bakımına daha çok katılıyorlar. Bir araştırmada, bir doz oksitosin koklatılan babaların çocuklarıyla oyunlarında daha katılımcı olduklarını gözlenmiş.
Babaların Beyninde Yeni Nöronlar Oluşur
Çocuk doğumu, babaların beynini de etkiliyor. Hayvanlarla yapılan çalışmalar yeni bir çocuğun doğumunun babaların beyninde yeni nöron gelişimini tetiklediğini ortaya koyuyor.
Araştırmacılara göre bunun nedeni doğan çocukla birlikte babanın çevresinin zenginleşiyor olması, bşka bir ifadeyle çocuğun babanın hayatına getirdiği yenilikler
Hayvanlarda yapılan çalışmalar çocuk sahibi olmanın baba hayvanların beyinlerindeki (hafıza ve yön bulma ile ilişkili) hipokampus bölgesinde hücre gelişimini hızlandırdığını gösteriyor. Farelerle yapılan bir deneyde ise baba farelerin (kendi yavrularını tanımalarına yardımcı olan) koku merkezlerinde gelişme saptanmış.
Babalar Kendi Çocuklarının Seslerine Duyarlılaşır
Annelerinin ağlayan pek çok bebek arasından kendi çocuklarının sesini tanıyabiliyor olması genellikle bir “annelik içgüdüsü” olarak düşünülür. Yeni bir çalışma ise bu konuda babaların da anneler kadar başarılı olduğunu gösteriyor.
27 baba ve 29 anne ile yapılan deneyde ebeveynlerden ağlayan beş çocuk içinden kendi çocuklarının sesini tanımaları istenmiş. Ebeveynler ortalamada yüzde 90’ın üzerinde başarılı olmuşlar. Erkekler de kadınlarla aynı başarıyı göstermiş.
